ZAPOMNIANA AGRESJA Historia Iranu w czasie II Wojny Światowej może budzić dreszcze. Neutralne państwo usiłowało pokojowo i pojednawczo istnieć, a mimo to zostało napadnięte przez tzw. dobrych Aliantów, którzy łaknęli jego zasobów i linii komunikacyjnych. Zapraszam na nitkę. 1/

Żeby było dla wszystkich jasne, mówimy tutaj o Cesarstwie Iranu, powstałym w 1925 r., obalonym w 1979 r. wskutek ogólnonarodowej rewolucji (radykalnych islamistów, rozmaitych lewicowców i sterowanych z Moskwy komunistów), a obecny Iran ma z Iranem z 1941 r. niewiele wspólnego. 2/

Znajdujący się na Bliskim Wschodzie Iran (do 1935 r. - Persja) od XVIII w. był obiektem ataków zarówno rosyjskich, jak i brytyjskich, dążących do jego podporządkowania. Właściwie od połowy XIX w. była to półkolonia, albo marionetka rosyjsko-brytyjska, z fasadową suwerennością. 3/

Choć Iran nie brał udziału w I WŚ, to na jego terenie ścierały się walczące armie, rujnując dokumentnie prowincję grabieżami żywności i pacyfikacjami. Iran był za słaby by im się przeciwstawić, a w 1915 r. okupowali go znów Brytyjczycy i Rosjanie. Zginęły 2 mln Irańczyków. 4/

W 1925 r. oficer kawalerii, nazwiskiem Reza Szah Pahlawi, na czele Brygady Kozackiej, podburzony przez Brytyjczyków, zaniepokojonych wzrostem wpływów Rosji bolszewickiej, obalił dotychczasowy rząd. Reza był jednak przebiegły i nie zamierzał stać się kolejną marionetką Londynu. 5/

Iran był bardzo biedny i zacofany: brakowało infrastruktury, szczególnie torów kolejowych, wodociągów, elektryfikacji. Stan higieny był zatrważający. Krajem notorycznie wstrząsały epidemie. Notorycznie panował głód. Nowy, mądry Szach zapragnął wreszcie uczynić kraj silnym. 6/

Ale Iran nie miał sojuszników w regionie. Nie mogli być nimi bolszewicy w Rosji, ani Brytyjczycy, którym nie w smak było, że dawne marionetki mają czelność samostanowić o sobie. I tylko jeden odległy europejski kraj, rozgoryczony klęską w światowej wojnie, zaoferował pomoc. 6/

Niemcy szukały rynków zbytu na swoje towary, szczególnie w dobie kryzysu. Iran i Chiny były jednymi z najważniejszych partnerów handlowych III Rzeszy. Adolf Hitler zaś osobiście uważał Irańczyków za bliskich Niemcom - prawdziwych Aryjczyków. 7/

Szczególnie pożądani byli niemieccy inżynierowie, budujący drogi i tory kolejowe, wojskowi, czy eksperci od przemysłu rafineryjnego. Niemcy - konkretnie Hugo Junkers - założyli też irańskie linie lotnicze. Drugim najważniejszym partnerem handlowym Iranu były Stany Zjednoczone. 8/

Bardzo się Wielkiej Brytanii nie podobało, że Szach chce się wyrwać spod kurateli Londynu. I choć Iran już 4 września 1939 r. zadeklarował neutralność, to Brytyjczycy tego samego dnia zaczęli blokady irańskich portów dla niemieckich statków, zakłócając poważnie irański handel. 9/

2 kwietnia 1941 r. wybuchło antybrytyjskie powstanie w Iraku. Choć stłumiono je do 30 maja, to Brytyjczycy wiedzieli, że muszą natychmiast rozprawić się z ewentualnymi wrogami na Bliskim Wschodzie. Najpierw - Syrią i Libanem we władaniu Francji Vichy, a potem samym Iranem. 10/

Wojna z Iranem wisiała od dawna powietrzu. Przełomem okazał się być 22 czerwca 1941 r., gdy rozpoczęła się potężna operacja "Barbarossa". Niemiecki Wehrmacht błyskawicznie skruszył sowiecką obronę i wdarł się w głąb Związku Radzieckiego. Sowieci potrzebowali pomocy Aliantów. 11/

Przez Iran wiodła najkrótsza i najbezpieczniejsza droga z brytyjskich baz i portów do ZSRR (w odróżnieniu od Murmańska i Archangielska). Do połowy lipca 1941 r. Brytyjczycy zajęli francuskie mandaty Syrii i Libanu, pokonując władze Francji Vichy. Mogli teraz ruszyć na Iran. 12/

Brytyjskie obsesje wzmagała obecność niemieckich inżynierów w Iranie, w którym znajdowały się potężne rafinerie koncernu BP, oraz newralgiczna Kolej Transirańska. Panicznie obawiali się rajdów niemieckich. 21 lipca 1941 r. Winston Churchill poparł plan agresji na Iran. 13/

16 sierpnia 1941 r. Brytyjczycy i Sowieci zażądali wydalenia z Iranu wszystkich Niemców. Choć Szach był pojednawczy i zgodził się na brytyjskie żądania, to był to jedynie pretekst. Iran musiał zostać zajęty. Amerykanie zignorowali prośby Iranu o pomoc. Wszak - to nich sprawa. 14/

Choć Iran dysponował wcale niezłą i stale modernizowaną armią, to nie miał szans z agresorami. Dysponował zaledwie 300 ciężarówkami i po 50 samochodami pancernymi TK-6 i czołgami lekkimi LT. Pozwalało to na uzbrojenie tylko 2 z 16 dywizji. Brakowało też magazynów i arsenałów. 15/

Przeciw nim Brytyjczycy rzucili Iraqforce - trzy indyjskie dywizje piechoty (6., 8. i 10.), oraz dwie brygady zmechanizowane - w sumie 60 tys. żołnierzy. Sowieci przeznaczyli 120 tys. w trzech armiach (44., 47. i 53.) z 1000 pojazdów pancernych i 400 samolotami, oraz okręty. 15/

Agresja zaczęła 25 sierpnia 1941 r. bez wypowiedzenia wojny od ostrzału irańskich okrętów w Abadanie i Chorramszahr przez okręty australijskie i nalotów Sowietów na Tebriz. Następnie ruszyły wojska lądowe - sowieckie z Kaukazu i Turkmeńskiej SRR, oraz brytyjskie z Iraku. 16/

Armia irańska nie została nawet zmobilizowana. Brakowało jej nie tylko rozkazów i amunicji, ale nawet wody i jedzenia. Sytuację pogarszało upalne lato i ulotki zrzucane przez Brytyjczyków. Wielu poborowych zdezerterowało. Nic dziwnego, że agresorzy poczynili duże postępy. 17/

Opór był symboliczny, choć gdzieniegdzie Irańczycy usiłowali dzielnie stawiać opór. Jednak nie mieli szans z doskonale uzbrojonymi napastnikami. Chaos pogłębiały terrorystyczne naloty na miasta. 31 sierpnia agresorzy spotkali się w Kazwinie, 140 km na zachód od Teheranu. 18/

Szach nakazał wstrzymanie oporu. Najeźdźcy kazali natychmiast zamknąć wszystkie placówki krajów Osi i udostępnić za darmo wszystkie linie komunikacyjne Iranu. By zmusić Szacha do posłuszeństwa, agresorzy wjechali 17 września 1941 r. do Teheranu. Przypomina nam coś ta data? 19/

Upokorzony Reza Szach musiał abdykować na rzecz swojego syna. Młody, chwiejny, podatny na wpływy Mohammad Reza Pahlawi, był idealną marionetką w rękach Aliantów. Wybiegając w przyszłość, stanie się on ostatnim władcą Iranu, obalonym w 1979 roku. Jego ojciec zmarł na wygnaniu. 20/

Do końca wojny Iran pozostał pod kontrolą Aliantów. Okupanci mieli pełną swobodę w korzystaniu z dróg, lotnisk, portów, kolei i linii telefonicznych. Przez Iran przerzucono do ZSRR w ramach Lend-Lease 170 tys. pojazdów i 4800 samolotów - w sumie 25 % wsparcia z Lend-Lease. 21/

Irańskie pola naftowe przez całą wojnę były drenowane z ropy przez brytyjski koncern British Petroleum. 90 % irańskiego surowca trafiało w ręce okupantów. Wszystkich przebywających w kraju Niemców i Włochów aresztowano. 22/

Kraj wskutek alianckiej okupacji trapił niesamowity głód i bieda. Inflacja osiągnęła poziom 450 %. Przez okupację sowiecką żyznych ziem na północy kraju i zakaz wywozu ziarna na południe, cały Iran cierpiał głód. Ten pogłębiała rabunkowa polityka okupantów. W 1942 roku miały

Okupanci zobowiązali się opuścić Iran do 1946 r. Brytyjczycy i Amerykanie uczynili to do 1 stycznia 1946 r. Jednak Stalin usiłował, za pomocą marionetkowej komunistycznej partii Tude, oraz prowadzonych przez nią działań terrorystycznych, oderwać północne tereny Iranu i przyłączyć

Jeśli kogoś zainteresował ten temat, zachęcam do lektury oryginalnego wpisu: https://t.co/Kl2gfcIAo2

A jeśli lubisz moje nitki, zachęcam do wspierania mnie: https://t.co/xhkuVniung

yes